در کشور ما ایران، همه ساله حداقل 10-20 بار، مراسم مذهبی و غیرمذهبی گوناگونی برگزار می‌شود که خیلی از آن‌ها در وعده نهار و شام نیستند و نیاز به چاشت دارند. در این مراسم که معمولا انرژی زیادی از انسان می‌گیرد و جشن یا بالعکس، سوگواری بالا باعث بی‌حالی می‌شود، خوردن یک شیرینی مغذی و خوش‌خوراک مناسب است. کیک یزدی، شیرینی‌ای سنتی است که هم شرایط بالا را دارد و هم ماندگاری خوب. هم قیمتش خیلی بالا نیست و هم همه‌پسند است. و نهایتا برای پذیرایی و خورده شدن همراه نوشیدنی سرد و گرم، مثل شیرکاکائو، چای، قهوه و یا شربت آلبالو هم بسیار مناسب است.
ضمنا حتی اگر بحث مراسم شخصی یا جمعی نباشد، باز هم خوردن کیک یزدی یک گزینه جالب و پرطرفدار است. کمتر قنادی‌ای وجود دارد که این شیرینی سنتی را در هر جای ایران داخل قفسه‌های ویترین خود نگذاشته باشد. اما اگر دنبال خرید کیک یزدی نباشید هم می‌توانید خودتان طرز تهیه کیک یزدی را یاد بگیرید. دستور تهیه شیرینی یزدی، کار نسبتا آسانی است که زحمت چندانی ندارد. اما می‌تواند یک دستور کاربردی باشد که به هر مناسبتی که پیش بیاید یا زمانی که بخواهید آن را درست کنید.
ما در این مطلب به آموزش طرز تهیه کیک یزدی پرداخته‌ایم و همچنین تمام فوت و فن تهیه کیک یزدی را برایتان آموزش داده‌ایم. پس حتما تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
تاریخچه کیک یزدی
کیک یزدی همان‌طور که از نامش بر می‌آید به شهر یزد مربوط است. البته این شیرینی خوشمزه بیش از آن که کیک باشد، یک شیرینی تک نفره محسوب می‌شود. اما از نظر بافت به کیک‌ها شباهت دارد. بنابراین اگر بخواهیم این شیرینی را با معیارهای بِیکری مقایسه و تعریف کنیم، می‌شود کیک یزدی را یک نوع کاپ‌کیک (کیک فنجانی) درنظر گرفت. البته یک کاپ‌کیک سنتی ایرانی! راستی اگر به درست کردن کاپ‌کیک علاقه دارید، می‌توانید مطلب طرز تهیه کیک شکلاتی را مطالعه کنید. زیرا طرز تهیه یک نوع کاپ کیک شکلاتی خوشمزه را در آن مطلب برایتان آموزش داده‌ایم.
تاریخچه کیک یزدی امروزی، به شکل گرفتن قنادی‌های امروزی منحصر است. بنابراین چند دهه‌ای می‌شود که کیک یزدی به شکل وسیع در سراسر ایران محبوب شده است. اما از آن جهت می‌گوییم کیک یزدی امروزی، چون این کیک مدت‌ها قبل از نیمه‌صنعتی شدن قنادی‌ها، توسط یزدی‌ها پخته می‌شده است. پس در اصل کیک یزدی یک نوع شیرینی سنتی و خانگی محسوب می‌شود.
طرز تهیه کیک یزدی سنتی هم البته شباهت زیادی به روش‌های فعلی آن داشته است. اما طبعا با وسایل کمتری تولید می‌شده است. مشهور است که کاربرد اولیه کیک یزدی مربوط به مجالس عزاداری بوده است. محققین غذا و شیرینی نقل می‌کنند که بانوان سنتی یزدی، این شیرینی را برای پذیرایی از مهمانان مجالس عزا و همچنین بیشتر برای قوت گرفتن صاحبان عزاداری تهیه و پخش می‌کرده‌اند.
اما با توجه به وسعت یافتن محبوبیت کیک یزدی در شهرهای دیگر، به مرور کاربرد کیک یزدی از یک حالت عزاداری، به تمام مراسم مذهبی غمگین و سوگوارانه تعمیم می‌یابد و حتی امروزه در مجالس شاد هم از آن استفاده می‌شود. گرچه که کاربرد اصلی‌اش هم هنوز پابرجاست و در کنار خرما و حلوا، معمولا سومین خوراکی متداول در مجالس ختم است.
در ادامه سراغ طرز تهیه کیک یزدی، این شیرینی سنتی محبوب شهر یزد خواهیم رفت. البته اگر به فرهنگ غذایی شهر یزد و شیرینی‌جات متنوع آن علاقه‌مند هستید، می‌توانید طرز تهیه شیرینی‌های دیگر یزدی را هم در مطلب شیرینی‌های سنتی شهر یزد مرور کنید.
دستور تهیه کیک یزدی
همان‌طور که گفتیم کیک یزدی به اکثر نقاط ایران راه یافته است و امروزه توسط قنادهای غیر یزدی هم پخته می‌شود. پس طبعا باید انتظار داشته باشیم که غیر از روش‌های اولیه، چندین روش که هرکدام مختص شهری خاص باشند پیش آمده باشد. اما طرز تهیه کیک یزدی خیلی نمی‌تواند با تغییر همراه شود. مهم‌ترین تفاوت بین کیک یزدی‌ها معمولا در استفاده از ماست، شیر و یا آب در تهیه خمیر کیک یزدی بوده و هست. ما سعی داریم که روش سنتی تهیه کیک یزدی که بیشتر از ماست استفاده می‌شود را به شما آموزش دهیم. ضمنا اگر به آشنایی با شیرینی‌های سنتی دیگر ایران‌زمین علاقه دارید، از مطلب شیرینی‌های سنتی ایرانی غافل نشوید که جالب خواهد بود. حالا دیگر برویم سراغ مواد اولیه کیک یزدی...
دقت داشته باشید که این مواد اولیه بسته به اندازه قالب شما، بین 10 الی 20 شیرینی یزدی تحویل شما خواهند داد. ضمنا زمان آماده‌سازی این دستور نیم ساعت و زمان پخت آن هم نیم ساعت است. نهایت زمان شروع به کار تا تحویل کیک یزدی، یک ساعت و ربع خواهد شد. مواد لازم برای تهیه کیک یزدی عبارت است از:
آرد سفید: 300 گرم
ماست پرچرب و غلیظ: 150 گرم
شکر: 200 گرم
تخم مرغ: 3 عدد
روغن مایع: 175 گرم
عسل: 1 قاشق غذاخوری
بکینگ پودر: 1 قاشق غذاخوری
گلاب: 3 قاشق غذاخوری
پودر هل: 2 قاشق غذاخوری
پودر پسته یا بادام: به میزان دلخواه شما
مراحل تهیه کیک یزدی
مرحله اول: قبل از هرکاری، همه مواد را از یخچال یا کابینت‌ها بیرون بیاورید. آن‌ها را وزن یا پیمانه کنید و روی میز کار خود بچینید تا به دمای محیط برسند و با هم هم‌دما شوند.
مرحله دوم: تخم مرغ‌ها را در یک کاسه بشکنید و با همزن دستی یا برقی خوب به هم بزنید. این‌قدر این کار را انجام دهید تا تخم مرغ‌ها کاملا یکدست شوند.
مرحله سوم: حالا ابتدا شکر را در تخم مرغ‌ها ریخته و آن‌قدر هم بزنید که مخلوط یکدست و کمی کشدار شود. سپس روغن مایع را هم اضافه کنید. دقت داشته باشید که روغن مایع بیش از حد، مانع بالا آمدن و پخت مغزدار کیک خواهد شد.
مرحله چهارم: حالا ماست را به کاسه اضافه کرده و خوب هم بزنید تا مخلوطی یکدست تحویل بگیرید. ماست نباید هیچ‌گونه آبی داشته باشد. همچنین اگر دوست دارید که طعم کیک یزدی به کیک یزدی سنتی شبیه باشد، از ماست‌های بازاری استفاده کنید.
مرحله پنجم: حالا گلاب، هل و عسل را هم اضافه کرده و 5 تا 6 دقیقه به صورت مداوم و دَورانی مایه کیک را هم بزنید.
مرحله ششم: در این مرحله از طرز تهیه کیک یزدی، بالاخره نوبت آرد می‌شود! باید آرد و بکینگ پودر را در یک کاسه با هم مخلوط کرده، سپس دو یا سه بار آن‌ها را الک کنید. این کار باعث بهتر پف کردن کیک (به علت هواگیری آرد) می‌شود. ضمنا اگر به کیک‌های پف‌دار علاقه دارید، نگاهی هم به مطلب کیک اسفنجی چیست، بیندازید.
مرحله هفتم: آرد و بکینگ پودر را به مخلوط تخم مرغ و ماست اضافه کرده و با یک لیسک یا قاشق بزرگ، کل مواد را به خوبی با هم مخلوط کنید. دقت کنید که این کار باید با حوصله اما در زمان کوتاه انجام شود. زیرا هم زدن زیاد باعث از بین رفتن بافت کیک خواهد شد. پس به هیچ عنوان اشتباه ورز دادن این خمیر را مرتکب نشوید!
پخت و سرو کیک یزدی
مرحله هشتم: فر را با دمای 200 درجه سانتی گراد روشن کرده اجازه دهید تا خوب گرم شود. حالا قالب مافینی که آماده کرده‌اید را برداشته و داخل هر کدام کپسول یا کاغذ مخصوص کیک یزدی بگذارید. با قاشق از مایه کیک یزدی برداشته و داخل هر حفره بریزید. دقت داشته باشید که هر جای قالب را تا نیمه پر کنید. این کار باعث می‌شود بعد از پخته شدن، کیک یزدی از قالب بیرون نزند و ظاهر شکیلی داشته باشد.
مرحله نهم: قالب را داخل فر بگذارید. پخت کیک یزدی دو مرحله اصلی دارد. ابتدا باید 10 دقیقه فرصت دهید تا کیک یزدی با دمای 200 درجه کاملا پف کرده و بپزد. سپس دما را تا 180 درجه پایین بیاورید تا رنگ و روی خوبی پیدا کند و علاوه بر طلایی شدن برشته شود.
سرو کیک یزدی: آخرین مرحله طرز تهیه کیک یزدی، سرو آن است. برای این کارف بعد از اینکه پخت تمام شد، در فر را باز کرده و قالب را بیرون بیاورید. حدود 10 دقیقه فرصت دهید تا کیک‌ها کمی خنک شوند. سپس می‌توانید کیک‌ها را از قالب جدا کنید. حالا پودر پسته یا پودر نارگیل، گزینه‌هایی مناسب برای تزئین کیک یزدی هستند.
طرز تهیه کیک یزدی با پف عالی
یکی از سوالات همیشگی افرادی که برای بارهای اول کیک یزدی درست می‌کنند، این است که چرا کیک یزدی ما به خوبی پف نمی‌کند؟ اگر برای شما هم این اتفاق افتاده و کیک یزدی قنادی می‌خواهید، به نکات زیر توجه داشته باشید:
- اگر دمای فر در حد چند درجه بالا و پایین شود، ممکن است که پف کیک یزدی مناسب نباشد. بنابراین بعد از اطمینان حاصل کردن از دما، در فر را باز و بسته نکنید که هیچ مشکلی پیش نیاید.
- ترتیب افزوده شدن مواد در هنگام درست کردن مایه و خمیر خیلی برای پف کردن کیک یزدی حائز اهمیت است. این ترتیب بالا را به هم نزنید.
- مواد اولیه حتما باید هم‌دمای محیط شوند تا خوب پف کنند. سرمای درونی، ولو جزئی باعث جلوگیری از پف کردن خواهد شد.
- همان‌طور که گفتیم قالب باید 2 برابر مایه حجم داشته باشد. دقت کنید که نه تنها قالب نباید نسبت به مواد کم‌حجم باشد، بلکه نباید هم خیلی بزرگتر از حجم مواد باشد. در هر دو صورت کار پف کردن خراب خواهد شد.
نکات تهیه کیک یزدی حرفه‌ای
- این چندمورد هم نکات دیگری هستند که برای درست کردن یک کیک یزدی قنادی به آن نیاز خواهید داشت. اما صرفا به پف کردن کیک یزدی مربوط نیستند:
- کیک یزدی جزو شیرینی‌هایی است که خیلی در مقادیر مواد حساس است. بنابراین مواد اولیه گفته شده را کم و زیاد نکنید که باعث خرابی کارتان خواهد شد.
- اگر کاغذ روغنی یا کاغذ مافین نداشتید، می‌توانید در صورت نچسب بودن قالب، با چرب کردن قالب و آردپاشی روی چربی، مایه را مستقیم درون قالب بریزید. دقت کنید که ریختن قالب روی چربی خالص باعث نفوذ چربی و خرابی کیک یزدی خواهد شد.
- اگر فر نداشته باشید، باز هم می‌توانید در خانه کیک یزدی درست کنید. کیک یزدی می‌تواند در قابلمه و یا توستر هم درست شود. همانند شیرینی‌هایی دیگر که چند دستور پخت دارند. ضمنا ما پیشتر در یک مطلب مجزا، طرز تهیه شیرینی خانگی در توستر را آموزش داده بودیم که بسیار خواندنی است.
- زمان پخت در تهیه کیک یزدی بسیار مهم است. بنابراین ترجیحا هنگام پخت کار، کنار فر بایستید و به صورت مداوم نظارت داشته باشید.
کلام آخر
امیدواریم که از مطالعه مطلب طرز تهیه کیک یزدی لذت برده باشید و به زودی یک کیک یزدی خوشمزه و خوش‌خوراک برای خانواده یا دوستان خود تهیه کنید. البته امیدواریم که مناسبت پخت کیک یزدی شما به فرخندگی و شادی باشد.
صرفا نکته‌ای که باقی مانده است، مربوط به نگهداری کیک یزدی در خانه است. دقت داشته باشید که کیک یزدی با بافت اسفنجی‌ای که دارد، به سرعت در مجاورت هوای آزاد هم سفت شده و هم کپک خواهد زد. بنابراین برای نگهداری از کیک یزدی، لازم است که آن را در ظرفی دربسته و در هوای نه چندان گرم قرار دهید. گرچه که الزاما نیازی به گذاشتن کیک یزدی در یخچال نخواهد بود. پیشاپیش نوش جان!
سوالات متداول
آیا کیک یزدی یک کیک سالم محسوب می‌شود؟
بله. البته هر شیرینی و کیکی اگر افراطی مصرف شود، می‌تواند مشکل قندی پیش بیاورد. اما به طور کل کیک یزدی با مواد طبیعی و بدون نگهدارنده درست می‌شود. بنابراین سالم است. اگر هم به مغذی‌تر کردن کیک یزدی علاقه دارید، به جای آرد عادی از آرد سبوس‌دار در طرز تهیه کیک یزدی بهره ببرید.
آرد مناسب برای پخت کیک یزدی چه آردی است؟
بهترین آرد برای پخت کیک یزدی، همانند سایر کیک‌ها و شیرینی‌های معمول دنیا، آرد سه صفر، یا همان آرد شیرینی پزی یا آرد قنادی محسوب می‌شود.
در صورت نداشتن فر چگونه کیک یزدی درست کنیم؟
می‌توانید یک قابلمه را آب کرده و چند لیوان فرانسوی دسته‌دار را درون آن جایگذاری کنید. اگر جداره درونی لیوان‌ها را کاغذ بگذارید و مایه را بریزید، کیک یزدی شما به شکل کاپ‌کیک خواهد پخت. گرچه که از نظر شکلی شبیه کیک یزدی نخواهد شد. اما همان بافت را دارد.
